Μπορούν τα όνειρα να προβλέψουν το μέλλον; (Ενημέρωση: Φεβ. 2024)

Ίσως. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι τα όνειρα περιέχουν πολλές πληροφορίες από το ασυνείδητο, που στις περισσότερες περιπτώσεις όμως χρειάζονται αποκωδικοποίηση, καθώς είναι συμβολικές.

Το γιατί είναι συμβολικές οι πληροφορίες αυτές οφείλεται είτε στο ότι θα ήταν πολύ «επώδυνες» για τον ονειρευόμενο να τις αντιμετωπίσει σε σχέση με τις ηθικές αξίες του, είτε επειδή κατά τον ύπνο λείπει ο έλεγχος του "λογικού" που έχει την έδρα του στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκέφαλου, οπότε τον έλεγχο παίρνει η αμυγδαλή (δύο μικρές περιοχές στο κέντρο του εγκέφαλου). Στην τελευταία κυριαρχούν τα αρνητικά συναισθήματα όπως ο φόβος και γενικά όσα προέρχονται από δυσάρεστες εμπειρίες. Πιθανότατα όμως ο συμβολισμός των ονείρων να οφείλεται εξίσου στους δύο παραπάνω παράγοντες*. 

Αντίστοιχο «ονειροπόλημα» γίνεται και στον ξύπνιο μας, αλλά εκεί επεμβαίνει αμέσως η λογική και μας επαναφέρει ταχύτατα στην πραγματικότητα, έτσι συχνά δεν συνειδητοποιούμε καν την ονειροπόλησή μας.
Επίσης, ένας άλλος ρόλος των ονείρων φαίνεται να είναι η ενίσχυση της μνήμης, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι στη διάρκεια κάποιων από αυτά γίνεται "αναβίωση" των εμπειριών της ημέρας.

*Κατά την άποψη του γράφοντα, τα όνειρα δημιουργούνται επειδή ο εγκέφαλος αρκείται σε πολύ μικρότερο χρόνο ανάπαυσης από ότι το σώμα, οπότε κατά περιόδους ο εγκέφαλος δραστηριοποιείται αλλά με το σώμα «παραλυμένο» ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα (βλ εικόνα 2). Φαίνεται όμως ότι στη δραστηριοποίηση αυτή δε συμμετέχει το λογικό τμήμα του εγκέφαλου (προμετωπιαίο), καθώς αυτό αναπτύχθηκε σχετικά πρόσφατα στην πορεία της εξέλιξης του ανθρώπου, οπότε τα όνειρα κυριαρχούνται από το αρχέγονο συναισθηματικό κομμάτι του εγκέφαλου, με σκοπό πιθανώς την «εκτόνωση» των συναισθημάτων. Συνεπώς μάλλον ονειρευόμαστε με παρόμοιο τρόπο με τα άλλα θηλαστικά.

Ο πρώτος που ερεύνησε σε βάθος το συμβολικό περιεχόμενο των ονείρων ήταν ο Σ. Φρόυντ, πετυχαίνοντας μάλιστα εντυπωσιακά θεραπευτικά αποτελέσματα.
Συχνά όμως τίθεται το ερώτημα αν μέσα στα όνειρα, πέρα από την χρησιμότητά τους στην ψυχανάλυση υπάρχουν και πληροφορίες για το μέλλον, κάτι που θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τη ζωή του ατόμου (αν και είναι συζητήσιμο αν θα επρόκειτο για ευχή ή για κατάρα).

Εικόνα 1. «Ούτε να τολμήσεις ποτέ να σκεφτείς έξω από το κουτί (έξω από τα καθιερωμένα)» (https://www.amazon.com/New-Yorker-Flexible-Refrigerator)

Οι αρχαίοι Έλληνες μάλιστα ξεχώριζαν τα όνειρα σε «ενύπνια» και «όνειρα», με τα πρώτα να θεωρούν ότι προέρχονται από τους φόβους, επιθυμίες κλπ του ανθρώπου, ενώ τα δεύτερα ότι είναι σταλμένα από τον θεό, άρα προφητικά. Αυτός ο διαχωρισμός περιγράφεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο (Οδύσσεια τ΄ 560-567), αν και με λίγο διαφορετικό τρόπο.

Έτσι η πίστη σε προφητικά όνειρα είναι πανάρχαια, αλλά αυτό δεν αποτελεί πραγματική απόδειξη για την ύπαρξή τους, καθώς αντίκεινται στις μέχρι τώρα γνώσεις της επιστήμης για το μη αντιστρέψιμο του χρόνου (το βέλος του χρόνου δεν γυρίζει πίσω), τη χρονική διαδοχή από την αιτία προς το αποτέλεσμα, και για να το θέσουμε λίγο επιστημονικότερα την πορεία προς την αύξηση της εντροπίας.

Εξάλλου ο άνθρωπος έχοντας πάντα το άγχος του μέλλοντος (ουσιαστικά το άγχος του θανάτου) προσπαθούσε πάντα να έχει μια πρόβλεψη γι’ αυτό, για να βαδίζει κατά το δυνατόν «στα σίγουρα». Γι’ αυτό από την αρχαιότητα υπήρχε πληθώρα μάντεων, οιωνοσκόπων, ονειροσκόπων, αστρολόγων και προφητών, που σε σημαντικό βαθμό υπάρχουν και σήμερα αν και με διαφορετικά ονόματα. Ίσως όμως ο καλύτερος «μάντης» για το μέλλον να είναι ο ίδιος μας ο εαυτός, ο οποίος εκδηλώνεται μερικές φορές μέσα από τα όνειρά μας.

Αυτό που προς το παρόν έχει επιβεβαιωθεί, είναι ότι κάποιος μπορεί να «ξυπνήσει» μέσα στο όνειρό του δηλαδή να συνειδητοποιήσει ότι ονειρεύεται, κάτι που ονομάζεται  lucid dream (διαυγές ή συνειδητό όνειρο) και στη συνέχεια ακόμα και να κατευθύνει την έκβαση του ονείρου του. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν για κάποιο λόγο ο προμετωπιαίος φλοιός ενεργοποιηθεί κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η προσφορότερη τεχνική για να συνειδητοποιήσει κάποιος ότι ονειρεύεται είναι να συνηθίσει να αναρωτιέται τακτικά (στον ξύπνιο του) "πώς βρέθηκε εκεί". Έτσι, καθώς σ’ ένα όνειρο δεν υπάρχει λογική διαδοχή ούτε σύνδεση αιτίας –  αποτελέσματος, κάποια στιγμή θα συμβεί να κάνει την ερώτηση αυτή ενώ ονειρεύεται, οπότε πιθανότατα θα εντοπίσει την ασυνέπεια και ενδεχομένως μπορέσει να επηρεάσει συνειδητά την εξέλιξή του. Δύο άλλες τεχνικές αναφέρονται με τα αγγλικά ακρωνύμια MILD και WBTB*. Τα διαυγή όνειρα είναι πιθανότατα αυτά που έχουν δημιουργήσει και τον μύθο της "αστρικής προβολής" στα άτομα που ρέπουν προς τις παραψυχολογικές ερμηνείες.

Ένα άτομο που έχει περιγράψει τη δυνατότητά του για διαυγή όνειρα, είναι ο νομπελίστας Φυσικός Richard Feynman.

*Εκτιμάται ότι  ένας στους τέσσερεις ανθρώπους έχει κατά μέσο όρο μία εμπειρία συνειδητού ονείρου ανά μήνα, αλλά ήδη δοκιμάζονται μέθοδοι  για την εκούσια πρόκλησή του, πέρα από ασκήσεις προετοιμασίας πριν τον ύπνο και τις τεχνικές που αναφέρθηκε παραπάνω. Οι μέθοδοι αυτές είναι είτε φαρμακευτικές (έχει παρατηρηθεί ότι η ουσία galantamine που χρησιμοποιείται εναντίον του Alzheimer αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα συνειδητού ονείρου), είτε μαγνητικής διέγερσης (με εξωτερικά πηνία) της μετωπιαίας και κροταφικής περιοχής, με συχνότητα 40 Hz για 30 sec. Με τη δεύτερη αυτή μέθοδο η πιθανότητα συνειδητού ονείρου αυξάνεται κατά πολύ περισσότερο σε σχέση με τη φαρμακευτική μέθοδο.

Υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα συμμετοχής σε σχετική έρευνα μέσα από την εφαρμογή Lucid, που αναπτύχθηκε από φοιτητές ειδικά για Android.

Ένας απλός τρόπος να ενημερώνουν οι ονειρευόμενοι τους ερευνητές ότι βρίσκονται σε κατάσταση συνειδητού ονείρου, είναι με προσυμφωνημένες κινήσεις των ματιών, καθώς η κίνηση του κερατοειδούς διακρίνεται  ακόμα και κάτω από τα κλειστά βλέφαρα. Έτσι εξάλλου προέκυψε και ο όρος REM (Rapid Eye Movement) για τη φάση των έντονων ονείρων, καθώς τα μάτια και οι μύες που τα κινούν δεν υφίστανται την παράλυση που συμβαίνει στα άλλα μέλη του σώματος κατά τη φάση αυτή, τα οποία αλλιώς θα συμμετείχαν στη δράση που εκτυλίσσεται στο όνειρο. (Το οπτικό και το οσφρητικό σύστημα συνδέονται άμεσα με τον εγκέφαλο, ενώ όλα τα άλλα συστήματα περνούν από τη γέφυρα του στελέχους του εγκέφαλου).

Εικόνα 2. Υπνόγραμμα, όπου παρουσιάζονται οι τυπικές φάσεις του ύπνου. Οι φάσεις REM (πράσινο) είναι σχετικά σύντομες και αντιστοιχούν σε ελαφρύ ύπνο (αλλά πιο ανήσυχα όνειρα) και χρονικά τοποθετούνται λίγο πριν την εγρήγορση. Το σώμα βρίσκεται σε παράλυση για να μην κινδυνεύσει από ακούσιες κινήσεις. Μάλιστα πρόσφατα (αρχές 2021), έχει εντοπιστεί σε περιοχή στη βάση του εγκέφαλου η ομάδα των νευρώνων που δρα ανασταλτικά στη μετάδοση των ερεθισμάτων κίνησης κατά τις φάσεις REM. Αντίθετα, στις φάσεις του βαθέως non-REM ύπνου (κόκκινο), το σώμα "αυτοεπισκευάζεται" και ειδικότερα ακριβώς σ' αυτές τις φάσεις ο εγκέφαλος "αυτοκαθαρίζεται" απομακρύνοντας πρωτεΐνες που ευθύνονται πχ για το Alzheimer. Υπάρχουν όνειρα και στις non-REM φάσεις, που όμως είναι είναι πιο ήρεμα.

Και ενώ τα προφητικά όνειρα μοιάζουν να είναι ένα μικρό ποσοστό των συνολικών ονείρων, το ακόμα πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι αν κάποιος εφόσον βρεθεί σ’ ένα συνειδητό προφητικό όνειρο μπορεί να κατευθύνει την έκβασή του, δηλαδή ουσιαστικά να αλλάξει το μέλλον του. Και εδώ εννοούμε να αλλάξει το μέλλον του όσο βρίσκεται μέσα στο όνειρο, και όχι αργότερα με συνειδητές ενέργειες για την αντιμετώπιση μιας μελλοντικής απειλής που ενδεχομένως προέκυψε από την ερμηνεία του ονείρου του.

Αυτό φυσικά μοιάζει με επιστημονική φαντασία και μπορεί πράγματι να παραμείνει τέτοια, παρότι οι «λογικές» εξηγήσεις για τα προφητικά όνειρα δεν ερμηνεύουν όλες τις περιπτώσεις. 

Η κυρίαρχη θεωρία είναι ότι τα προφητικά όνειρα  προκύπτουν από την επεξεργασία συναισθηματικών κυρίως πληροφοριών από τον συνειδητό κόσμο που είναι ανεπαίσθητες και περνούν κατ’ ευθείαν στο υποσυνείδητο (που είναι πολύ πιο παρατηρητικό από το συνειδητό και επιπλέον δεν ξεχνά), οπότε αργότερα το υποσυνείδητο βρίσκει την ευκαιρία κατά τη διάρκεια του ύπνου να κατασκευάσει μια ιστορία βασισμένη σ’ αυτές τις πληροφορίες. 

Και επειδή οι υποσυνείδητες πληροφορίες έχουν μεγάλη βαρύτητα (αντίστοιχα με τη μη λεκτική επικοινωνία που είναι συχνά σημαντικότερη από τη λεκτική), η φανταστική αυτή ιστορία που πλάθει ο εγκέφαλος από φαινομενικά ασήμαντα «θραύσματα» πληροφοριών, έχει αρκετές πιθανότητες να επαληθευτεί. 

Μια άλλη πιο «τεχνική» εξήγηση είναι ότι από το πλήθος των ονείρων που έχουμε βιώσει επιλέγουμε να θυμηθούμε τα ελάχιστα που ενδεχομένως αργότερα επαληθεύτηκαν, ξεχνώντας βολικά το μεγάλο πλήθος αυτών που δεν επαληθεύτηκαν και αυτό καταλήγει με στατιστική βεβαιότητα και σε κάποιες επιτυχείς προβλέψεις. 

Υπάρχει ακόμα και η «αυτοεκπληρούμενη προφητεία», όταν πιστεύοντας ότι ένα όνειρο είναι προφητικό ρυθμίζουμε έτσι τη συμπεριφορά μας ώστε να το εκπληρώσουμε, στην ουσία επειδή μας αρέσει να αυτοεπιβεβαινόμαστε.

Παρόλα αυτά, γίνεται και προσπάθεια εξήγησης του προφητικού ονείρου σαν αντικειμενικά τέτοιου, των λίγων έστω περιπτώσεων που ξεφεύγουν από τα παραπάνω κριτήρια, πέρα δηλαδή από συμπτώσεις και στατιστικές επιβεβαιώσεις. 

Στο πεδίο αυτό γίνεται συχνή αναφορά στην Κβαντική Φυσική και συγκεκριμένα στην αρχή της απροσδιοριστίας και στην «κατάρρευση της κυματοσυνάρτησης».

Με πολύ απλά λόγια, σύμφωνα με την Κβαντομηχανική η οποία ασχολείται με τα φαινόμενα που συμβαίνουν σε υποατομικό επίπεδο, οι θέσεις και οι ταχύτητες των διαφόρων υποατομικών σωματιδίων δεν είναι σαφώς προσδιορισμένες (στην πραγματικότητα προσδιορίζεται είτε η ταχύτητα είτε η θέση, όχι όμως και τα δύο ταυτόχρονα), αλλά υπάρχουν σαν ένα «νέφος πιθανοτήτων» που περιγράφεται από μία «κυματοσυνάρτηση» που διατύπωσε ο E. Schroediger το 1926. 

Απ’ αυτό το «νέφος» των πιθανών τιμών, κάποια τιμή αποκτά ακαριαία υπόσταση και γίνεται συγκεκριμένη μόλις προβούμε σε μέτρηση ή παρατήρηση του φαινομένου, και αυτό στη γλώσσα της Φυσικής ονομάζεται «κατάρρευση της κυματοσυνάρτησης». 

Σε ακραία ερμηνεία, τα παραπάνω καταλήγουν στο ότι κάτι δεν υφίσταται καν μέχρι να βρεθεί κάποιος ή κάτι να το παρατηρήσει, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Στα πλαίσια λοιπόν των προσπαθειών να δοθεί κάποια επιστημονική εξήγηση για τα προφητικά όνειρα μέσα από τα φαινόμενα της Κβαντομηχανικής, οι καλύτερες ιδέες αναφέρονται σε «παράλληλα μέλλοντα» εμπνευσμένες από τις θεωρίες για τα «παράλληλα σύμπαντα», αλλά όλες βασίζονται σε λογικές ακροβασίες με πολλά κενά ενδιάμεσα, που πολύ δύσκολα θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει σαν αποδείξεις ή έστω σαν ισχυρές ενδείξεις.

Εικόνα 3. «Νομίζω ότι πρέπει να γίνεις πιο σαφής εδώ, στο δεύτερο βήμα» σχολιάζει ο καθηγητής, αναφερόμενος στη σημείωση στον πίνακα: «τότε ένα θαύμα συμβαίνει…». Συχνά οι προσπάθειες ερμηνείας των προφητικών ονείρων καταφεύγουν σε αντίστοιχες λογικές ακροβασίες. (http://www.heartsongga.com/blog/2015/3/10/science-vs-miracles)

Ίσως μία καλύτερη προσέγγιση είναι ότι μέσα από το προφητικό όνειρο δεν βλέπουμε πραγματικά ένα μελλοντικό συμβάν (ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω, παρά μόνον υποκειμενικά μέσα στο όνειρο), αλλά επιλέγουμε να ζήσουμε ένα συγκεκριμένο μέλλον μέσα από ένα νέφος πιθανών μελλοντικών γεγονότων, που βασίζονται στη μέχρι αυτή τη στιγμή πραγματικότητα και την προηγούμενη ιστορία. 

Και η επιλογή μας αυτή υλοποιείται απλά παρατηρώντας το συμβάν αυτό μέσα στον ύπνο μας, κάνοντας έτσι να καταρρεύσει η  κυματοσυνάρτηση του νέφους των πιθανοτήτων των μελλοντικών γεγονότων, σ’ ένα συγκεκριμένο μελλοντικό συμβάν. 

Μια ενδιαφέρουσα "ατάκα" από το Matrix Reloaded, που ταιριάζει στην περίπτωση αυτή είναι: "Την επιλογή σου την έχεις κάνει (στο όνειρό σου), τώρα πρέπει να την κατανοήσεις". 
Όσοι μάλιστα είναι βαθιά θρησκευόμενοι, δεν είναι περίεργο να δουν στο όνειρό τους αυτή την επιλογή τους "μεταφρασμένη" σαν θεϊκή παρέμβαση, που τους ανακοινώνεται για παράδειγμα από κάποιον άγιο.
Έτσι ίσως εξηγείται και το φαινόμενο του "déjà rêvé", όπου υπάρχει η αίσθηση ότι μια  κατάσταση που ζούμε την έχουμε βιώσει προηγουμένως, συνήθως σε κάποιο όνειρό μας.
Φαίνεται επίσης ότι τα σημαντικά όνειρα έχουν μια τάση να επαναλαμβάνονται αν και τα προφητικά όνειρα δεν έρχονται "κατά παραγγελία".
Παρόλα αυτά, η επιλογή ενός συγκεκριμένου μέλλοντος δεν είναι βεβαιότητα αλλά (πολύ) αυξημένη πιθανότητα, την οποία ενδεχόμενες συνειδητές μελλοντικές ενέργειές μας μπορούν να ανατρέψουν. 

Ανακύπτει όμως το εύλογο ερώτημα, γιατί εξ αρχής να επιλέξει κάποιος μέσα από το όνειρό του ένα «προβληματικό» μέλλον και όχι κάποιο καλύτερο, αλλά το ερώτημα αυτό ανάγεται στη σφαίρα της αναζήτησης σκοπού και νοήματος στη ζωή. 
Φυσικά δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι αυτό που συμβαίνει στον μικρόκοσμο θα συμβαίνει και στον "Νευτώνειο" κόσμο (συνήθως δεν συμβαίνει), αλλά ποιος μπορεί να κατατάξει κάπου (τουλάχιστον μέχρι τώρα) τη λειτουργία του εγκέφαλου;

Γι’ αυτό ενδεχομένως είχαν αξία οι προειδοποιήσεις των προφητών για επερχόμενα δεινά εφόσον οι άνθρωποι ή οι άρχοντες δεν άλλαζαν τη συμπεριφορά τους, δεν αναλάμβαναν κάποια δράση κλπ. Αν το μέλλον ήταν αμετακίνητο και αναπόφευκτο, τι νόημα θα είχαν οι προειδοποιήσεις; 

Στην πράξη βέβαια οι προειδοποιήσεις αυτές σπάνια είχαν αποτέλεσμα, με συνέπεια οι προφήτες τελικά να επιβεβαιώνονται (και η φήμη τους να αυξάνεται).
Στην ελληνική αρχαιότητα πάντως επικρατούσε η άποψη ότι το μέλλον είναι αναπόδραστο, κάτι που περιγράφεται πολύ χαρακτηριστικά στον μύθο του Αισώπου με τίτλο: "Παις και λέων γεγραμμένος" (βλ τον ομώνυμο τίτλο στη Βικιθήκη), όπου η προσπάθεια του πατέρα να προστατέψει τον γιο του από ένα λιοντάρι που είδε σε όνειρο, είναι αυτή που τελικά τον καταδικάζει και μάλιστα με τελείως απρόσμενο τρόπο.
Από την άλλη πλευρά, αν κάποιος αλλάξει κάτι στη ζωή του κάτω από την επίδραση ενός ονείρου και τελικά το όνειρο δεν εκπληρωθεί, δεν μπορεί να ξέρει αν πράγματι άλλαξε την πορεία των γεγονότων επειδή αντέδρασε, ή αν απλά το όνειρο εξ αρχής δεν ήταν προφητικό. Μια κατάσταση που θυμίζει Catch 22 (από το ομώνυμο βιβλίο, και ταινία του 1970, όπου περιγράφεται μια κατάσταση-παγίδα όπου όλες οι εναλλακτικές είναι αδιέξοδες).

Καταλήγοντας, το να λαμβάνουμε υπόψη μας κάποια όνειρα που νιώθουμε ότι είναι προφητικά είναι ίσως ο μόνος τρόπος να κρυφοκοιτάξουμε το μέλλον μας με κάποιες αξιώσεις, για τον οποίον τρόπο ενδεχομένως κάποια στιγμή η επιστήμη να έχει να προσφέρει και κάποια ουσιαστική εξήγηση. 

Και ας μην ξεχνάμε ότι όσο το όνειρο διαρκεί είναι τόσο πραγματικό, όσο και η συμβατική πραγματικότητα που ζούμε*. Έτσι, παρότι τα όνειρα αποτελούν δημιουργήματα του εγκέφαλου, εφόσον είναι δυσάρεστα δεν παύουν να αγχώνουν και να φθείρουν τον άνθρωπο με τον ίδιο τρόπο σαν να ζούσε στην πραγματικότητα τις ιστορίες αυτές.

*O εγκέφαλος έχει περίπου την ίδια δραστηριότητα είτε ζούμε μια κατάσταση, είτε τη σκεφτόμαστε, είτε την ονειρευόμαστε.

 ΥΓ1. Η πανδημία του νέου κορωνοϊού στις αρχές του 2020 επιβεβαίωσε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την πλήρη αποτυχία της πολυδιαφημισμένης αστρολογίας, καθώς δεν υπήρξε καμία συγκεκριμένη πρόβλεψη για ένα τόσο σημαντικό γεγονός. Όμως, παρότι οξύμωρο, δεν θα είναι περίεργο αν η αβεβαιότητα που δημιουργεί η νέα αυτή κατάσταση στρέψει τους ανθρώπους ακόμα περισσότερο προς την αστρολογία και τις συναφείς μεθόδους πρόβλεψης του μέλλοντος! 

ΥΓ2. Σχετικά με τους συμβολισμούς των εικόνων των ονείρων, παρότι σε σημαντικό ποσοστό είναι προσωπικοί, έχουν και κοινά σημεία που πιθανότατα προέρχονται από τις αρχέγονες εμπειρίες του ανθρώπινου είδους. Για παράδειγμα, παρότι το χιόνι για τον σύγχρονο άνθρωπο είναι μάλλον κάτι το ευχάριστο, ο συμβολισμός του στα όνειρα φαίνεται να είναι αρνητικός, επειδή συνδέεται με τα προβλήματα που δημιουργούσε στους μακρινούς προγόνους μας. Το ίδιο και οι γάτες, οι οποίες ίσως αντιπροσωπεύουν τους κινδύνους από τα αιλουροειδή. Αντίθετα, καθαρό νερό, θάλασσα, βροχή, δάσος, σκύλος, έχουν συνήθως θετικό συμβολισμό.

YΓ3. Τον Φεβρουάριο 2021 ανακοινώθηκε ότι σε τέσσερα διαφορετικά ερευνητικά κέντρα σε ισάριθμες χώρες, επιτεύχθηκε επικοινωνία μεταξύ ερευνητών και εθελοντών σε κατάσταση διαυγούς ονείρου, οι οποίοι αντέδρασαν με προσυμφωνημένο τρόπο (με κινήσεις ματιών ή αδιόρατων συσπάσεων μυών του προσώπου), σε προφορικές ερωτήσεις, ήχους ή λάμψεις. Αν και η επικοινωνία δεν επιτεύχθηκε αμέσως και παρά μόνο με ένα ποσοστό 16% των εθελοντών, αποτέλεσε παρόλα αυτά μεγάλη έκπληξη για τους ερευνητές που ήδη συζητάνε για θεραπευτικές εφαρμογές της μεθόδου.

ΥΓ4. Σύμφωνα με άρθρο του Neuroscience News τον Ιούνιο του 2021 (https://neurosciencenews.com/dream-memory-event-anticipation-18614/), η ύπαρξη "προβλεπτικών" ονείρων και μάλιστα προς το τέλος της περιόδου του ύπνου θεωρείται γεγονός, αν και η εξήγηση που προσφέρεται έχει να κάνει με την ικανότητα του εγκέφαλου να εκτιμά το μέλλον βασισμένος σε πρόσφατα γεγονότα.

ΥΓ5. Επίσης, στο άρθρο του Live Science τον Ιούλιο του 2021 (https://www.livescience.com/lucid-dreaming-ufo-alien-abductions.html), υποστηρίζεται ότι τα διαυγή όνειρα (lucid dreams) βρίσκονται κατά πάσα πιθανότητα πίσω από τις περιπτώσεις των ιστοριών "απαγωγής από εξωγήινους".

ΥΓ6. Στις αρχές του 2024, ανακοινώθηκε από τη νεοφυή εταιρεία Prophetic η δοκιμή ενός "στεφανιού" με το όνομα Halo, που θα φοριέται γύρω από το κεφάλι και θα διευκολύνει (κατά τον ύπνο) την είσοδο στον κόσμο των "διαυγών ονείρων". Η συσκευή προβλέπεται να κυκλοφορήσει το 2025 με κόστος περίπου 2000 δολάρια. (https://www.industrytap.com/unlocking-dreams-try-out-the-2000-ai-headband-with-dream-controlling-abilities/71414)

Γ. Μεταξάς