Οι εκπληκτικές λιθογραφίες για τους Μάγιας

 Στην έρευνα για την ιστορία των Μάγιας, μια σειρά εκπληκτικών λιθογραφιών των ερειπίων των κτισμάτων τους στα μέσα του 19^ου αιώνα, βοήθησε καθοριστικά τόσο την ανάπτυξη παγκόσμιου ενδιαφέροντος για τον πολιτισμό τους, όσο και σαν μέτρο σύγκρισης για μεταγενέστερες αποστολές σχετικά με την επίδραση του περιβάλλοντος επάνω τους.

Οι λιθογραφίες αυτές προέκυψαν από τα σκίτσα του αρχιτέκτονα F. Catherwood, που μαζί με τον δικηγόρο και συγγραφέα J. L. Stephens εξερεύνησαν τη ζούγκλα της Ονδούρας και της χερσονήσου του Yucatan σε δύο αποστολές, την πρώτη το 1839-40 και τη δεύτερη το 1841.

Ο χάρτης της περιοχής που κυρίως κινήθηκαν οι εξερευνητές, στη χερσόνησο του Yucatan.

Το δίδυμο υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχημένο, καθώς συνδύαζε την συγγραφική ικανότητα του Stephens την καλλιτεχνική δεινότητα του Catherwood, και είχε σαν αποτέλεσμα την έκδοση δύο ταξιδιωτικών ημερολογίων, του «Incidents of Travel in Central America, Chiapas and Yucatan» που εκδόθηκε το 1841, και του «Views of Ancient Monuments in Central America, Chiapas and Yucatan» που εκδόθηκε το 1844, το δεύτερο σε 300 αντίτυπα.

Το πρώτο ημερολόγιο περιείχε λιθογραφίες από σκίτσα του Catherwood από την επίσκεψή τους στις πόλεις Palenque, Ouiriqua και Uxmal, ενώ το δεύτερο 25 έγχρωμες λιθογραφίες από υδατογραφίες του ίδιου από τις διάφορες περιοχές που είχαν επισκεφθεί, ιδιαίτερα τις ερειπομένες πόλεις των Μάγιας Uxmal, Kabah, Labna και Sayil.

Η Τύρινθα, σχέδιο του Catherwood, από την επίσκεψή του στην Ελλάδα.

Ο Stephens γεννήθηκε το 1805 στο New Jersey των ΗΠΑ, αλλά σύντομα η οικογένειά του μετακόμισε στη Ν. Υόρκη.

Αν και σπούδασε νομικά, η αγάπη του για την περιπέτεια τον ώθησε σ’ ένα ταξίδι στην Αίγυπτο και Μέση Ανατολή, μεταξύ των ετών 1834 -1836.

Το 1839 επεδίωξε την τοποθέτησή του ως πρεσβευτής στην περιοχή της Κεντρικής Αμερικής για να περιηγηθεί μαζί με τον Catherwood, τον οποίο είχε γνωρίσει το 1836 στο Λονδίνο, στις ζούγκλες της τότε Βρετανικής Ονδούρας και της χερσονήσου του Yucatan, αναζητώντας τα ίχνη του πολιτισμού των Μάγιας.

Ο Stephens μάλιστα κατάφερε να αγοράσει τα ερείπια του Copan για το ποσό των 50 δολαρίων, με σκοπό να τα μεταφέρει τμηματικά στις ΗΠΑ, κάτι που όμως ποτέ δεν πραγματοποίησε.

Το 1841 το δίδυμο επανέλαβε την εξερεύνηση, αυτή τη φορά στη χερσόνησο του Yucatan, όπου επισκεύτηκαν συνολικά τα ερείπια 44 αρχαίων πόλεων των Μάγιας.

Ο Stephens αργότερα ασχολήθηκε με την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου στην Κεντρική Αμερική, σαν πρόεδρος της εταιρείας που συστήθηκε για τον σκοπό αυτό, αλλά ένα ατύχημα με άλογο από το οποίο ποτέ δεν ανάρρωσε τελείως και προβλήματα με το συκώτι του από ελονοσία, οδήγησαν στον θάνατό του το 1852.

Ο Catherwwood ήταν Άγγλος αρχιτέκτονας και καλλιτέχνης, που συνεργάστηκε με τον Stephens στην εξερεύνηση του πολιτισμού των Μάγιας.

Νωρίτερα (1824 – 1832), ο Catherwood είχε ταξιδέψει στη Μεσόγειο, επισκεπτόμενος την Ελλάδα, Τουρκία, Αίγυπτο και Παλαιστίνη, σχεδιάζοντας πολλά από ιστορικά τους ερείπια.

Όταν γνώρισε τον Stephens το 1836 στο Λονδίνο, αποφάσισαν μια κοινή αποστολή για τη μελέτη του πολιτισμού των Μάγιας στην Κεντρική Αμερική και την αποτύπωση των ερειπίων του, με σκοπό, μεταξύ άλλων να αποδείξουν ότι ο πολιτισμός αυτός ήταν αυτόχθων και όχι μεταφύτευση παλαιότερου Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Σκίτσο από την Uxmal.

 

 Σκίτσα από την Copan

Σκίτσο από την Tulum.

Σκίτσο από την Chichen Itza.

Αργότερα ο Catherwood μετακόμισε στο San Francisco για να ασχοληθεί με το εμπόριο, αλλά το 1854 το ατμόπλοιο που τον μετέφερε σ’ ένα ταξίδι του από το Λίβερπουλ στη Νέα Υόρκη ναυάγησε, και ο Catherwood ήταν ανάμεσα στα θύματα.

Οι εκδόσεις των ταξιδιωτικών ημερολογίων των δύο εξερευνητών ανανέωσαν το εδιαφέρον του κοινού για τον πολιτισμό των Μάγιας, ο οποίος πλέον επιβεβαιώθηκε σαν αυτοτελής, ενώ όπως προαναφέρθηκε, τα λεπτομερή και ακριβέστατα σχέδια του Catherwood (δεδομένων και των δύσκολων συνθηκών που πραγματοποιήθηκαν, παρόλη τη χρήση της τεχνικής της camera lucida), αποτέλεσαν το μέτρο σύγκρισης για να διαπιστωθούν οι αναπόφευκτες φθορές που υπέστησαν τα μνημεία των Μάγιας στα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι τη σύγχρονη εποχή. 
 

Χρήση της camera lucida, μιας απλής οπτικής συσκευής η οποία επιτρέπει στον καλλιτέχνη να βλέπει την εικόνα επάνω στην επιφάνεια του χαρτιού, ώστε να αποτυπώνει τις λεπτομέρειες με μεγάλη ακρίβεια. 

Η σύγχρονη τεχνολογία στη βοήθεια της αρχαιολογίας. Εικόνα από αερομεταφερόμενο ραντάρ laser LiDAR, της ακρόπολης της Copan στη δυτική Ονδούρα. Με κατάλληλο λογισμικό απεικονίζεται μόνο το έδαφος, "αφαιρόντας" δέντρα και φυλλώματα που θα έκρυβαν την περιοχή.

 Σημείωση: Ο πολιτισμός των Μάγιας, σύμφωνα με τα νεώτερα ευρήματα και θεωρίες, κατέρρευσε μεταξύ του 9ου και 10ου αιώνα μΧ, σαν αποτέλεσμα παρατεταμένης ξηρασίας στην περιοχή τους.

                                                                                                                                    Γ. Μεταξάς