Και πράγματι ήταν ένα γιγάντιο άλμα, αν αναλογιστεί κανείς ότι μόλις 66 χρόνια πριν (1903), η πρώτη ελεγχόμενη ιπτάμενη μηχανή έκανε το δικό της άλμα των... 36 μέτρων στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ.
Θα περίμενε όμως κάποιος, ότι αν όχι άλματα, τουλάχιστον σημαντικά βήματα θα εξακολουθούσαν να γίνονται με τον ίδιο ρυθμό για την εξερεύνηση του διαστήματος, και όμως υπάρχει η αίσθηση ότι το διάστημα έκτοτε έμεινε πίσω σε προτεραιότητα.
Μόνο 12 χρόνια (1957 – 1969) χωρίζουν αυτές τις δύο φωτογραφίες, του Sputnik από την πρώτη προσελήνωση.
Και είναι πράγματι έτσι, αλλά όχι εντελώς.
Είναι έτσι, επειδή η προσεδάφιση στη Σελήνη, την εποχή που έγινε ήταν λιγότερο ένα επιστημονικό επίτευγμα και πολύ περισσότερο μια επίδειξη ισχύος των ΗΠΑ, με αποδέκτη βέβαια την τότε Σοβιετική Ένωση.
Κατ’ αρχήν μπορεί τα 66 χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη πτήση να φαίνονται πολύ λίγα (και είναι), αλλά μεσολάβησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, που έδωσαν μια ισχυρή ώθηση, αν και για λιγότερο ευγενείς σκοπούς, στην ανάπτυξη των ιπτάμενων μηχανών.
Ειδικότερα από το 1939 που ξεκίνησε ο Β’ΠΠ, μέχρι το 1945 που τελείωσε, τα αεροπλάνα εξελίχθηκαν από διπλάνα με υφασμάτινη επικάλυψη και ανοιχτά πιλοτήρια, σε ολομεταλλικά αεριωθούμενα με συμπιεζόμενα πιλοτήρια που άγγιζαν την ταχύτητα του ήχου, και σε πύραυλους υγρών καυσίμων που την ξεπερνούσαν κατά πολύ.
Το επάνω αεροπλάνο ήταν σε υπηρεσία στην αρχή του Β’ΠΠ, ενώ το κάτω στο τέλος του, 6 χρόνια μετά. Και τα δύο φαίνονται εδώ σε πρόσφατες φωτογραφίες αποκατεστημένων ή ανακατασκευασμένων δειγμάτων.
Ουσιαστικά, αμέσως μετά το τέλος του Β’ΠΠ οι δύο υπερδυνάμεις μπήκαν σταδιακά στην περίοδο του ψυχρού πολέμου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, μία περίοδο που κάθε άλλο παρά μείωσε τον ανταγωνισμό τους στο να παραμείνει η κάθε μία από αυτές στην πρωτοπορία των τεχνολογικών εφαρμογών.
Και αυτό, όχι μόνο για να έχουν «το πάνω χέρι» σε περίπτωση που ο ψυχρός πόλεμος κατέληγε σε θερμό (που λίγο έλλειψε με την κρίση της Κούβας τον Οκτώβριο του 1962), αλλά και σαν «βιτρίνα» για να διαφημίσει η κάθε υπερδύναμη το καθεστώς της στους πολίτες της και για να προσελκύσει συμμάχους, που σημαίνει επιρροή και κατά συνέπεια οικονομική δύναμη.
Όταν λοιπόν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζων Κένεντι δεσμεύτηκε τον Μάιο του 1961 σε ομιλία του ότι η χώρα θα στείλει άνθρωπο στη Σελήνη και θα τον επιτρέψει σώο στη Γη μέχρι το τέλος της δεκαετίας*, «όχι γιατί είναι εύκολο άλλα επειδή είναι δύσκολο» όπως χαρακτηριστικά είπε, ήταν μια ξεκάθαρη πρόκληση τεχνολογίας προς τους Σοβιετικούς.
Οι οποίοι μέχρι τότε, είχαν ουσιαστικά το προβάδισμα στο διάστημα, καθώς έστειλαν τον πρώτο δορυφόρο (1957), το πρώτο ζώο, και τον πρώτο άνθρωπο (Απρίλιος 1961) σε αρκετά ψηλή τροχιά, ώστε να θεωρείται «διάστημα».
* Ο Κένεντι ήθελε αρχικά οι Αμερικανοί να στείλει άνθρωπο στον ...Άρη, και χρειάστηκαν προσπάθεια οι ιθύνοντες της NASA για να τον μεταπείσουν.
Έτσι λοιπόν, η προσεδάφιση στη Σελήνη για τους Αμερικανούς ήταν περισσότερο ένα τεχνολογικό κατόρθωμα με πολύ σαφείς στρατιωτικές αιχμές.
Αν μπορούσαν να στέλνουν πυραύλους μέχρι τη Σελήνη με τέτοια ακρίβεια και αξιοπιστία, προφανώς θα μπορούσαν να το κάνουν και σε οποιοδήποτε μέρος της Γης.
Η δέσμευση του Κένεντι για τη Σελήνη
Ήδη και οι δύο χώρες είχαν πλήρες πυρηνικό οπλοστάσιο, συνεπώς αυτός που (θεωρητικά) θα επικρατούσε σε μια πυρηνική αναμέτρηση, ήταν όποιος μπορούσε να το "ξεφορτώσει" γρηγορότερα και με μεγαλύτερη ακρίβεια στις σημαντικότερες πόλεις του αντιπάλου του.
Βέβαια «κοντά στον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα», οπότε και η επιστήμη και γενικότερη η τεχνολογία επωφελήθηκαν σημαντικά από τη γνώση και την εμπειρία που προέκυψε αναπόφευκτα από το διαστημικό πρόγραμμα.
Καθώς λοιπόν η επίδειξη ισχύος ήταν η πρώτη προτεραιότητα για τις ΗΠΑ, μοιραία πολλές φορές η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν σχετικά πρωτόγονη ή και οριακά επικίνδυνη για τους χρήστες της, αλλά εκείνη την εποχή αυτό ήταν «αποδεκτό ρίσκο».
Φυσικά, οι πρωτοπόροι εξερευνητές όλων των εποχών επιχείρησαν τα ταξίδια τους μόλις μπορούσαν να ικανοποιηθούν οι ελάχιστες απαιτήσεις για κάτι τέτοιο, με μεγαλύτερη πιθανότητα τα ταξίδια τους να είναι χωρίς επιστροφή παρά το αντίθετο.
Φαντασθείτε για παράδειγμα αν ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν πραγματοποιούσε το ταξίδι του στο άγνωστο με τρία μεγάλα καΐκια ουσιαστικά, αλλά περίμενε (προφανώς κάποιος μακρινός του απόγονος) να ναυπηγηθεί κάτι αρκετά μεγάλο και σίγουρο σαν τον Τιτανικό (αυτό και αν θα ήταν ειρωνεία της Τύχης!).
Η λειτουργία του λογαριθμικού κανόνας βασίζεται στο ότι αν γράψουμε τους αριθμούς με λογαριθμική διάταξη, η πρόσθεσή τους ισοδυναμεί με πολλαπλασιασμό, και η αφαίρεσή τους με διαίρεση.
Για να επανέλθουμε λοιπόν στο διαστημικό πρόγραμμα «Απόλλων», παρακολουθώντας ταινίες της εποχής από την κατασκευή των διαστημικών οχημάτων θα δει κανείς έκπληκτος στα σχεδιαστήρια των μηχανικών να υπάρχουν λογαριθμικοί κανόνες για τους υπολογισμούς, οι αστροναύτες να έχουν μαζί τους εξάντες(!) επειδή δεν είχαν μεγάλη εμπιστοσύνη στους πρωτόγονους υπολογιστές του διαστημοπλοίου, ενώ οι υπολογιστές αυτοί είχαν λιγότερες δυνατότητες και από τα πρώτα λάπτοπ!
Σε αυτό το ηρωικό κλίμα λοιπόν, με τη συνολική εμπλοκή περίπου 400 χιλιάδων τεχνικών και επιστημόνων, έγινε όχι μία αλλά έξη συνολικά προσεληνώσεις διαστημοπλοίων, με τις τελευταίες να παρέχουν και την άνεση ενός οχήματος για τις μετακινήσεις των αστροναυτών στην επιφάνεια της Σελήνης.
Βέβαια, λίγο έλειψε να συμβεί καταστροφή στην αποστολή του Απόλλων 13 (μετά σου λένε να μην είσαι προληπτικός!) η οποία δεν προσεληνώθηκε, ενώ οι αστροναύτες επέστρεψαν ταλαιπωρημένοι αλλά ζωντανοί, χάρη σε έναν καταπληκτικό συνδυασμό επινοητικότητας, θάρρους και προσήλωσης στο σκοπό. Η ταινία «Απόλλων 13», διηγείται ρεαλιστικά την ιστορία τους.
«Χιούστον, έχουμε πρόβλημα». Η φράση που έγινε διάσημη, μετά το ατύχημα του Απόλλων 13.
Ήδη στα μέσα της δεκαετίας του 1970 η κούρσα του διαστήματος μεταξύ των υπερδυνάμεων είχε ξεθυμάνει (αφού πλέον υπήρξε ξεκάθαρος νικητής), και άρχισε, τουλάχιστον στο διάστημα, βαθμιαία η συνεργασία μεταξύ τους.
Επιπλέον το κόστος των αποστολών στη Σελήνη ήταν τεράστιο και οι ΗΠΑ άλλαξαν τις προτεραιότητές τους για να αντιμετωπίσουν τόσο τον διεθνή εμπορικό ανταγωνισμό όσο και τις οικονομικές κρίσεις (πχ πετρελαϊκή), αλλά και να ασχοληθούν με διάφορες πολιτικο - στρατιωτικές επεμβάσεις ανά τον κόσμο.
‘Εγινε επίσης ξεκάθαρο ότι τα πυρηνικά όπλα πρακτικά δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν χωρίς γενικευμένη καταστροφή, οπότε οι μελλοντικοί πόλεμοι θα βασίζονταν περισσότερο σε συμβατική τεχνολογία και κυρίως σε πληροφορίες και εικόνες από το διάστημα.
Έτσι οι αποστολές έγιναν περισσότερο επιστημονικές και εμπορικές (φυσικά και στρατιωτικές), περιορίστηκαν σε μικρές σχετικά αποστάσεις από τη Γη και δόθηκε προτεραιότητα στη διαβίωση σε διαστημικούς σταθμούς και στην κατασκευή επαναχρησιμοποιούμενων διαστημικών οχημάτων (διαστημικά λεωφορεία).
Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός άρχισε τη λειτουργία του στην αρχή της δεκαετίας του 2000.
Στη δεκαετία του 70 εκτοξεύθηκαν οι δύο Pioneer για την έρευνα του μακρινού διαστήματος (που έφεραν και πλάκες με πληροφορίες, για το ενδεχόμενο συνάντησης με εξωγήινους) και ξεκίνησαν να τοποθετούνται σε τροχιά γύρω από τη Γη οι δορυφόροι για το σύστημα GPS, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του 80 μπήκαν σε τροχιά οι περισσότεροι δορυφόροι τηλεοπτικών προγραμμάτων.
Την δεκαετία του 80 ξεκίνησαν επίσης οι πτήσεις των διαστημικών λεωφορείων, που μπορεί να μην είχαν ιδιαίτερα εντυπωσιακές αποστολές, αλλά είχαν μεγάλη συνεισφορά στην τοποθέτηση πολλών σημαντικών διαστημικών συσκευών με σχετικά φτηνό και αξιόπιστο τρόπο.
Η επισκευή μάλιστα του τηλεσκοπίου Hubble το 1993 (είχε τεθεί σε τροχιά 3 χρόνια νωρίτερα) και οι αναβαθμίσεις του τη δεκαετία του 2000, ήταν ορόσημο της ανθρώπινης επινοητικότητας και ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, στις πλέον αντίξοες συνθήκες.
Το Διαστημικό Λεωφορείο σε ύψος περίπου 300 χιλιομέτρων. Στο πίσω μέρος του ανοιχτού «αμπαριού» του, διακρίνεται μια συσκευή που πρόκειται να μπει σε τροχιά.
Δύο όμως δυστυχήματα, το 1986 και το 2003, που στοίχησαν τη ζωή σε 14 συνολικά αστροναύτες, οδήγησαν στη εγκατάλειψη του συστήματος του διαστημικού λεωφορείου.
Η στροφή λοιπόν σε πιο πρακτικές εφαρμογές στο χώρο του διαστήματος είναι ένας από τους λόγους που εγκαταλείφθηκαν τα εντυπωσιακά ταξίδια σε άλλα φεγγάρια και πλανήτες, που ικανοποιούν περισσότερο την έμφυτη περιέργεια (επιστημονική και μη) του ανθρώπου.
Η στροφή λοιπόν σε πιο πρακτικές εφαρμογές στο χώρο του διαστήματος είναι ένας από τους λόγους που εγκαταλείφθηκαν τα εντυπωσιακά ταξίδια σε άλλα φεγγάρια και πλανήτες, που ικανοποιούν περισσότερο την έμφυτη περιέργεια (επιστημονική και μη) του ανθρώπου.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι ο επόμενος προφανής στόχος, ο Άρης, χρειάζεται ταξίδι μερικών μηνών για να επιτευχθεί (για τη Σελήνη αρκούν τρείς ημέρες), οπότε τα προβλήματα υποστήριξης της ανθρώπινης ζωής αυξάνονται δυσανάλογα.
Ο Άρης, με έντονη απεικόνιση των ηφαιστειακών βουνών του.
Επιπλέον ο Άρης θα πρέπει να βρίσκεται στην κοντινή του απόσταση σε σχέση με τη Γη για το «πήγαινε» και «έλα», οπότε είτε η παραμονή στον πλανήτη θα είναι πολύ σύντομα, είτε θα πρέπει να παραμείνουν οι αστροναύτες στην επιφάνειά του για περίπου δύο χρόνια μέχρι την επόμενη ευκαιρία επιστροφής.
Ένα ακόμα θέμα, είναι ότι σήμερα η απώλεια ανθρώπινης ζωής για επιστημονικούς λόγους δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή.
Σε αντίθεση, κατά την πρώτη προσελήνωση το 1969, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον είχε ήδη ετοιμάσει και τον λόγο που θα εκφωνούσε σε περίπτωση αποτυχίας του εγχειρήματος και θανάτου των αστροναυτών.
Και όμως, αν ο Άρης φαντάζει σαν ο επόμενος λογικός στόχος για τον περισσότερο κόσμο ακόμα και τον επιστημονικό, οι ειδικοί θεωρούν ότι η Ευρώπη, ο δορυφόρος του Δία, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να κρύβει ζωή στους τεράστιους ωκεανούς της, κάτω από την παγωμένη επιφάνεια της.
Η Ευρώπη, με την παγωμένη επιφάνειά της και το πολλά υποσχόμενο υγρό υπέδαφός της.
Το πρόβλημα είναι ότι για να πάει μόνο κανείς μέχρι την Ευρώπη, με τα σημερινά μέσα χρειάζεται μερικά χρόνια και θα έχει να αντιμετωπίσει και την έντονη ραδιενεργή ακτινοβολία του Δία, οπότε το πιθανότερο είναι να αποσταλεί μελλοντικά ένα εξελιγμένο ρομποτικό σύστημα.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του διαστημοπλοίου New Horizons, που το καλοκαίρι του 2015 και μετά από ταξίδι σχεδόν 10 ετών έφτασε πολύ κοντά στον Πλούτωνα για να τον μελετήσει. Στο εγχείρημα, σημαντική ήταν και η συνεισφορά του εγκατεστημένου στις ΗΠΑ Έλληνα αστροφυσικού, Σταμάτη (Tom) Κριμιζή.
Προς το παρόν, ένας πολύ σημαντικός τομέας του Διαστήματος που γίνεται έρευνα είναι η αποτροπή πρόσκρουσης αστροειδούς στη Γη, ενώ στην επιφάνεια του Άρη κινούνται διάφορα ρομποτικά οχήματα, μαζεύοντας και αναλύοντας δείγματα, παίρνοντας εικόνες, αφήνοντας ίχνη, και γενικά παρέχοντας πληροφορίες για την προετοιμασία της ανθρωπότητας προς το επόμενο γιγάντιο αλλά προσεκτικό άλμα.
ΥΓ1. Η "εκκωφαντική" ... σιωπή των τότε Σοβιετικών μετά την πτήση του Απόλλων 11, είναι η καλύτερη απάντηση στους εκάστοτε συνωμοσιολόγους που αμφισβητούν το γεγονός της αποστολή αυτής και υποστηρίζουν ότι ήταν σκηνοθετημένη στη Γη.
Τα επόμενα…άλματα.
Κάνοντας μια μικρή ανακεφαλαίωση, μετά το πρόγραμμα Απόλλων και καθώς η διαμάχη για την πρωτοπορία στο Διάστημα έληξε με ξεκάθαρο νικητή, η προσπάθεια της NASA σαν φορέας του Διαστημικού Προγράμματος των ΗΠΑ επικεντρώθηκε στη δημιουργία ενός Διαστημικού Σταθμού (το Skylab αρχικά) και στη συνέχεια του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ΔΔΣ ή ISS).
Για τη συστηματική εξυπηρέτηση και αξιοποίηση του τελευταίου, έπρεπε να βρεθεί ένας «οικονομικός» τρόπος και αυτός ήταν η δημιουργία ενός στόλου επαναχρησιμοποιούμενων διαστημικών οχημάτων, τα γνωστά Διαστημικά Λεωφορεία (Space Shuttles). Μετά όμως από 135 συνολικά εκτοξεύσεις σε διάστημα 30 ετών, δύο καταστροφικά ατυχήματα (Challenger το 1986 και Columbia το 2003) και με τον στόλο να γερνάει επικίνδυνα παρά τις συνεχείς βελτιώσεις, τα Διαστημικά Λεωφορεία αποσύρθηκαν το 2011 και η εξυπηρέτηση του ΔΔΣ βασίστηκε στα ρωσικά διαστημόπλοια Soyuz.
Παράλληλα, η NASA έδωσε βαρύτητα στην εξερεύνηση των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος με ιδιαίτερη έμφαση στον Άρη, σαν τον πιθανότερο μελλοντικό στόχο για επανδρωμένη πτήση πέρα από τη Σελήνη.
Αυτό έγινε τόσο για τη μείωση των υπέρογκων ίδιων λειτουργικών εξόδων, όσο και επειδή οι ιδιωτικές εταιρείες έχουν μεγαλύτερη διοικητική και διαχειριστική ευελιξία, αλλά δείχνουν και μεγαλύτερη προθυμία να αναλάβουν ρίσκα.
Έτσι, στις αρχές της δεκαετίας του 2020, τρείς βασικά εταιρείες δραστηριοποιούνται ενεργά στο χώρο του Διαστήματος, έχοντας αναπτύξει τα δικά τους διαφορετικής φιλοσοφίας συστήματα καθώς και διαφορετικούς επιχειρησιακούς στόχους.
Γραφική σύγκριση των δυνατοτήτων των συστημάτων, των τριών βασικών ιδιωτικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο Διάστημα.
-Η Virgin Galactic του Sir Richard Branson, επικεντρώνεται στον «Διαστημικό Τουρισμό» και πρόσφατα (11 Ιουλίου 2021) πραγματοποίησε την πρώτη (και επιτυχημένη) πτήση από τη βάση της στο Νέο Μεξικό, μεταφέροντας τον ίδιον τον Branson, 3 ακόμα επιβάτες και τους δύο πιλότους.
Το Spaceship Two, όπως είναι το όνομα του αεροσκάφους-διαστημοπλοίου, μεταφέρεται μέχρι το υψόμετρο των 15 περίπου χιλιομέτρων από ένα ειδικά διαμορφωμένο αεροσκάφος-φορέα, ενώ το διαστημόπλοιο στη συνέχεια αποχωρίζεται και ανεβαίνει μέχρι τα 80 περίπου km, όπου είναι τα όρια του Διαστήματος σύμφωνα τη NASA και την Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία, αλλά όχι σύμφωνα με την FAI (Διεθνής Ομοσπονδία Αεροναυτικής) που θέτει το όριο στα 100km (γραμμή Κάρμαν).
Σε κάθε περίπτωση, στο ψηλότερο σημείο της τροχιάς του διαστημοπλοίου οι επιβάτες απολαμβάνουν μερικά λεπτά μικροβαρύτητας και τη μαγευτική θέα της Γης, σαν αποκορύφωμα μιας αποστολής συνολικής διάρκειας 2.5 περίπου ωρών.
-Στην ίδια περίπου φιλοσοφία του Διαστημικού Τουρισμού κινείται και η Blue Origin του Jeff Bezos, με τη διαφορά ότι η διαστημική κάψουλα (θάλαμος) που μεταφέρει 4 άτομα βρίσκεται στην κορυφή ενός περίπου συμβατικού (αλλά επαναχρησιμοποιήσιμου) πυραύλου με το όνομα New Shepard, ο οποίος την απελευθερώνει στην κορυφή μιας βαλλιστικής τροχιάς σε ύψος όμως πάνω από τα 100 χιλιόμετρα (άρα σαφώς στο Διάστημα), και η οποία επιστρέφει στο έδαφος με αλεξίπτωτα, με τη συνολική διαδικασία να διαρκεί περίπου 10 λεπτά. Μία άλλη ιδιαιτερότητα, είναι ότι η όλη διαδικασία είναι πλήρως αυτοματοποιημένη. Η πτήση ξεκινά από, και επιστρέφει στο Δυτικό Τέξας, με την πρώτη να έχει προγραμματιστεί για τις 20 Ιουλίου του 2021 (ολοκληρώθηκε με επιτυχία και σύμφωνα με το πρόγραμμα γύρω στις 16:20 ώρα Ελλάδος, έχοντας φτάσει σε υψόμετρο 107km).
-Η τρίτη εταιρεία είναι η SpaceX, του γνωστού περισσότερο από τα πρωτοποριακά ηλεκτρικά αυτοκίνητα Tesla, Elon Musk, η οποία έχει πολύ πιο φιλόδοξους στόχους που περνούν από τη δημιουργία μιας κατοικήσιμης βάσης στη Σελήνη και φθάνουν στη δημιουργία κατοικήσιμης βάσης στον Άρη!
Οπότε η αποστολή αστροναυτών στο ΔΔΣ ήδη από το 2020 δεν φαίνεται και τόσο σπουδαίο κατόρθωμα (αν και είναι, για μια ιδιωτική εταιρεία) όμως σύντομα, πριν το τέλος του 2021, θα προσφέρονται μερικές περιστροφές σε τροχιά γύρω από τη Γη και σε ιδιώτες, με τον διαστημικό θάλαμο Crew Dragon 2. Ο θάλαμος, που μπορεί να μεταφέρει μέχρι 7 άτομα και έχει θερμική προστασία* για τα αρχικά στάδια της επανεισόδου στην ατμόσφαιρα (στη συνέχεια χρησιμοποιούνται αλεξίπτωτα), ανυψώνεται χάρη στον πύραυλο Falcon 9, το πρώτο (και μεγαλύτερο) τμήμα του οποίου είναι αυτοπροσγειούμενο και επαναχρησιμοποιήσιμο, όπως και (ολόκληρος) ο New Shepard.
Για τις μακρινότερες μελλοντικές πτήσεις θα χρησιμοποιηθούν μεγαλύτεροι πύραυλοι (οι Super Heavy) και διαφορετικά διαστημόπλοια (τα Starships).
Με όλα αυτά, δεν είναι περίεργο ότι η SpaceX έχει τις εγκαταστάσεις στο Cape Canaveral, όπως και η ίδια η NASA.
Μάλιστα ο ιδρυτής της, ο Elon Musk, έχει πει χαριτολογώντας(?): «Θέλω να πεθάνω στον Άρη, άλλα όχι από την πρόσκρουση»!
*Δέστε στο https://geometax12.blogspot.com/2018/07/blog-post_9.html στο θέμα 96 (Μια «φτηνή» βόλτα στο Διάστημα), τις ιδιαίτερες απαιτήσεις επανεισόδου μιας κάψουλας από σταθερή τροχιά γύρω από τη Γη, σε σχέση με αυτές της απλής βαλλιστικής τροχιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου